Czym jest menopauza?

Menopauzę nazywany inaczej przekwitaniem bądź klimakterium. Jest to trwałe ustanie cykli miesiączkowych. W okresie menopauzy nie występuje już owulacja, a produkcja estrogenu i progesteronu ulega zatrzymaniu. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) menopauza jest ostatnią miesiączką, po której przez minimum 12 miesięcy nie wystąpiło krwawienie. Po tym okresie, kobietę uważa się za "kobietą po menopauzie".

Zazwyczaj menopauza występuje u kobiet w wieku 45-55 lat. Średni wiek wystąpienia pierwszych objawów perimenopauzy to około 50 lat. 

Okres menopauzy można podzielić na trzy etapy:

• premenopaza  - czyli kilkuletni okres przed ostatnią miesiączką. Czynność hormonalna jajników w tym czasie powoli wygasa i mogą się pojawić nieregularne plamienia bądź miesiączki lub nawet obfite krwawienia miesiączkowe. - W tym czasie wiele kobiet zauważa u siebie objawy innych zmian hormonalnych, takich jak zmęczenie, bezsenność, zmiany nastrojów uderzenia gorąca i nocne poty.i,
• menopauza - czas kiedy kobieta przestaje miesiączkować oraz krwawienie nie występuje przez kolejne 12 miesięcy. Każde krwawienie lub plamienie z dróg rodnych po okresie menopauzy wymaga pilnej konsultacji ginekologicznej- należy o tym pamiętać (może być jedynym objawem raka trzonu macicy)
• postmenopauza - jest to czas po ostatniej miesiączce w życiu kobiety - poziom hormonów stopniowo się stabilizuje na nowym, niższym poziomie, a objawy menopauzy się zmniejszają.

Przedwczesna menopauza

Zdarza się, że u niektórych kobiet menopauza pojawia się przed 40, lub nawet 35. rokiem życia. Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników nie jest jednak stanem fizjologicznym, dlatego sytuacja ta wymaga określonego i specjalnego postępowania. Przedwczesne klimakterium może być spowodowane za sprawą genów, ale nie tylko. Sytuacja ta może być również objawem choroby autoagresywnej bądź neurologicznej, jak np. celiakia, cukrzyca typu I czy niedoczynność tarczycy.

Obecnie uważa się, że przedwczesna menopauza wiąże się ze stresem cywilizacyjnym, który towarzyszy nam na co dzień. Do innych przyczyn przedwczesnego wieku menopauzy zalicza się również:

• uszkodzenie jajników w wyniku zabiegu chirurgicznego, radioterapii bądź chemioterapii,
• supresja czynności jajników wywołana lekami,
• pierwotna niewydolność jajników.

Objawy menopauzy

Skąd mamy wiedzieć, że pojawia się perimenopauza? Jednym z najbardziej dokuczliwych objawów jest zwiększona potliwość i nagłe uderzenia gorąca. Zmniejszony poziom estrogenu powoduje zaburzenia naczyniowe i termoregulacyjne, co przyczynia się do nagłych zmian temperatury ciała czy uczucia osłabienia. Inne, typowe objawy pojawiające się w trakcie perimenopauzy to m.in.:

• Nieregularne cykle miesiączkowe 
• Skracanie cyklu miesiączkowego
• skąpe/ obfite krwawienia miesiączkowe
• bezsenność i trudności z zasypianiem,
• nerwowość, drażliwość,
• duszności,
• zimne dreszcze,
• kołatanie serca,
• stany depresyjne,
• obniżenie libido,
• nietrzymanie moczu,
• kłopoty z pamięcią,
• zawroty głowy i osłabienie,
• rozdrażnienie i płaczliwość,
• bóle mięśni i stawów,
• bóle i zawroty głowy.

Do objawów klimakterium zalicza się także zmiany skórne oraz dolegliwości układu moczowo płciowego - suchość pochwy czy nawracające infekcje intymne. W ciągu pierwszych 5 lat perimenopauzy skóra traci nawet 30 % kolagenu, co przyspiesza proces starzenia.

Oczywiście nie wszystkie kobiety w okresie perimenopauzy mają takie same objawy. Część z nich nie odczuwa żadnych symptomów oprócz braku miesiączki. 

Ważną informacją jest również fakt, że kobiety w okresie okołomenopauzalnym nadal mogą zajść w ciążę, dlatego w tym czasie powinny przyjmować odpowiednie środki antykoncepcyjne.

Przyczyny menopauzy

Jeżeli nie została ona spowodowana zabiegiem chirurgicznym ani żadnym innym schorzeniem, to menopauza jest naturalnym procesem w życiu każdej kobiety. Wraz z wiekiem przychodzi czas, kiedy cykl reprodukcyjny zaczyna zwalniać, jednocześnie przygotowując się do zatrzymania. Klimakterium to pełny rok bez miesiączki bez jakiejkolwiek operacji czy stanu chorobowego.

Przeczytaj także: Planowanie ciąży - do czego zacząć?

Menopauza a osteoporoza

Spadek estrogenu po menopauzie może mieć wpływ na rozwój osteoporozy, ponieważ ubytek kości wyprzedza budowę nowej kości. Densytometria to badanie, które określi stan kości i stopień osteoporozy.  Zdarza się jednak czasami, że kobieta dowie się o słabej kondycji swojego kośćca po fakcie - kiedy kości staną się tak słabe, że nagłe uderzenie czy napięcie spowoduje jej złamanie.

Powikłania po menopauzie

Klimakterium bywa ciężkim czasem. Pewne symptomy, które pojawiają się w tym okresie mogą doprowadzić do przykrych powikłań, dlatego też kobiety przechodzące menopauzę powinny skupić się na dodatkowych czynnościach. W jaki sposób można zapobiec powikłaniom?

Na pewno należy mierzyć regularnie ciśnienie, zażywać wapń i witaminę D oraz badać poziom cholesterolu. Co więcej, dobrze jest wzmacniać swoje kości za pomocą aktywności fizycznej oraz odpowiedniej diety. Wszelkiego rodzaju używki nie są dobre dla naszego zdrowia, dlatego należy zaprzestać palenia tytoniu - czasem powoduje on przedwczesną menopauzę.

Łagodzenie objawów perimenopauzy

W niezbyt nasilonych objawach menopauzalnych można stosować preparaty roślinne z fitoestrogenami - takie jak preparaty sojowe lub z czerwonej koniczyny w celu złagodzenia poważniejszych symptomów, przy braku przeciwwskazań lekarze mogą zaproponować swoim pacjentkom hormonalną terapię menopazalną (HTM). 

Dzięki terapii hormonalnej poziom hormonów się zwiększa, co pomaga złagodzić niektóre objawy klimakterium.

Istnieją dwa rodzaje takiej terapii ogólnej

• terapia estrogenowa (ET) - polega na przyjmowaniu estrogenu, który przepisywany jest w małej dawce - terapię tę stosuje się po histerektomii - samego estrogenu nie można stosować, jeżeli kobieta nadal posiada macicę,
• Estrogen-Progesteron (EPT) - nazywana również terapią skojarzoną - stosowanie hormonalnej terapii EPT zalecane jest u kobiet, które nadal posiadają macicę.

Stosowana jest również terapia miejscowa z estrogenami; w postaci kremów, globulek lub tabletek dopochwowych. Pomaga ona zwalczyć suchość pochwy.

Należy pamiętać, że stosowanie hormonów wymaga kontroli lekarskich, z badaniem piersi (palpacyjnym, usg, mammografia) oraz macicy (cytologia oraz usg).

Dieta podczas menopauzy

Odpowiednia dieta może znacząco poprawić życie po 50-tce, w tym również zmniejszyć nieprzyjemne objawy menopauzy czy ryzyko zachorowania na nowotwory. Jakie witaminy i minerały - po konsultacji lekarskiej - należy uzupełnić?

• wapń - poziom wapnia spada wraz z wiekiem, a jego niedobór ma bardzo niekorzystny wpływ na stan naszych kości,

• kwas foliowy - obniża poziom homocysteiny we krwi, co przyczynia się do obniżenia ryzyka chorób układu krążenia,
  

• witamina D - pomaga zachować gęstość kości i wpływa na poprawę nastroju.