Nazwa PCOS bierze się od angielskiego polycystic ovary syndrome, co po polsku znaczy zespół policystycznych jajników. To jednak nie to samo, co policystyczne jajniki – o tej bardzo znaczącej różnicy decyduje słowo „zespół”.
Zespół policystycznych jajników to zaburzenie hormonalne, wywołane przez zbyt wysokie stężenie androgenów, czyli hormonów męskich. Hormony żeńskie i męskie występują u wszystkich ludzi – po prostu w różnych stężeniach i proporcjach. Jeżeli u osoby o cechach typowo żeńskich znacząco zwiększy się poziom hormonów męskich, pojawia się szereg przeróżnych objawów (które zaraz wymienimy). To właśnie PCOS.
To, że w nazwie PCOS jest mowa o jajnikach, ma właściwie wymiar historyczny. Może być tak, że na jajniku robi się wiele malutkich torbieli, czyli cyst – to pęcherzyki, które na skutek nadmiaru hormonów męskich dojrzały niewłaściwie. Da się to zobaczyć w badaniu USG. Właśnie od tego obrazu policystycznych, czyli wielotorbielowatych jajników, bierze się nazwa całego zespołu, natomiast dziś już wiemy, że to może, ale nie musi być tożsame z PCOS – nie trzeba mieć policystycznych jajników, czyli jajników z torbielami, by mieć PCOS i odwrotnie.
Aga Szuścik o PCOS
Krótki filmik Agi Szuścik, w którym opowie Ci o PCOS. Aby odblokować dostęp do całego wideo, wykup dostęp do rozszerzonej wersji Analizy Dobrostanu Intymnego.
Odblokuj cały materiał
Jakie są najczęstsze objawy?
Co może wskazywać na PCOS?
cykl miesiączkowy trwający zazwyczaj dłużej niż 34 dni
nieregularne, rzadkie miesiączki
przerwy między miesiączkami trwające nawet kilka miesięcy
krwawienie miesiączkowe o zróżnicowanej długości i obfitości
nasilone objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego
plamienia między miesiączkami
problem z nadmiernym owłosieniem ciała (szczególnie klatka piersiowa / plecy)
problemy skórne (trądzik / łojotok / przetłuszczająca się skóra)
nadmierne wypadanie włosów / zakola / łysienie
maskulinizacja (wzrost masy mięśniowej / zmiany barwy głosu / zmiana sylwetki ciała)
uczucie lęku i niepokoju / zwiększona drażliwość
częste oddawanie moczu i/lub częste parcie na pęcherz
problemy z zajściem i/lub utrzymaniem ciąży
nadwaga lub otyłość
insulinooporność
WAŻNE: Oczywiście nie każda osoba z PCOS doświadcza wszystkich wymienionych (lub nawet jakichkolwiek) objawów, a nasilenie może się znacznie różnić.
Jak diagnozować i leczyć?
Diagnoza
Diagnoza PCOS opiera się̨ głównie na tak zwanych kryteriach rotterdamskich. To rodzaj spisu objawów, pogrupowanych według tego, w jaki sposób można się o nich dowiedzieć:
poprzez obserwację działania swojego organizmu (czyli dostrzeganie zmian w wyglądzie i działaniu ciała, w tym kwestii płodności),
badania w laboratorium (czyli pobranie krwi i sprawdzenie stężenia poszczególnych hormonów)
Lekarz może przepisać leki, które sprawią, że poczujesz się lepiej, i zmniejszą ryzyko rozwoju komplikacji: chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, raka endometrium, problemów z ciążą, utraty kontroli nad masą ciała.
Często jest to zwykła dwuskładnikowa antykoncepcja, ale istnieją również inne lekarstwa. Dobiera się to indywidualnie, tak, by dla danej osoby było jak najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze.
Oczywiście piszemy o PCOS, bo PCO, czyli wielotorbielowatość jajników, nie jest wskazaniem do leczenia.
Przyczyna
Na pytanie, skąd w ogóle bierze się PCOS, medycyna nadal nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Sprawa jest skomplikowana – w grę wchodzą czynniki i genetyczne, i endokrynologiczne, i metaboliczne, i środowiskowe. Upraszczając to, co na obecną chwilę wie nauka, za PCOS najpewniej stoją geny oraz, przede wszystkim, niezdrowa dieta. Te powodują zbyt wysokie stężenie insuliny, w konsekwencji prowadzące do zbyt wysokich poziomów męskich hormonów i właśnie PCOS.
Podczas diagnostyki PCOS dodatkowo ważne jest, by wykluczyć inne przyczyny hiperandrogenizmu (wysokich stężeń męskich hormonów), jak na przykład wrodzony przerost nadnerczy czy produkujący androgeny guz.
Pięć kroków dla Twojego zdrowia intymnego
Umów wizytę ginekologiczną-endokrynologiczną
Umów się do kogoś, kto zna się na PCOS. Możesz albo iść prywatnie, albo opowiedzieć o swoich objawach lekarzowi rodzinnemu i poprosić go o skierowanie do ginekologa-endokrynologa. Zerknij na sekcję „PCOS i niepłodność” na Wielkiej Liście Ginekologów i Ginekolożek Agi Szuścik. Wcześniej nie rób żadnych badań na własną rękę.
Zrób zlecone badania hormonalne
Będą to badania z krwi. Jeżeli miesiączkujesz, wybierz się na nie pod koniec miesiączki lub zaraz po niej — najlepszy będzie trzeci, czwarty lub piąty dzień cyklu. Trzymaj się zaleceń i dokładnie o wszystkim poczytaj, ponieważ nawet jedna kromka chleba może znacząco zmienić poziom hormonów. Pamiętaj, że to lekarz powinien być jedyną osobą, która zleca i interpretuje wyniki Twoich badań.
Koniecznie zadbaj o swoją dietę
Najmądrzej byłoby wybrać się do dietetyczki lub dietetyka, znającego się na PCOS. Sporo treści na temat diety przy PCOS znajdziesz również w mediach społecznościowych, najlepiej na kontach dietetyczek, dietetyków, lekarzy i lekarek.
Dbaj o higienę ginekologiczną
Osoby z PCOS mają skłonności do infekcji. Warto nosić przewiewną i nieuciskającą bieliznę, nie kierować wody z prysznica na wulwę, nie myć się „głęboko”, sikać i brać prysznic po każdym seksie oraz kategorycznie nie nosić wkładek na co dzień.
Przemyśl swoje plany prokreacyjne
Istnieją sposoby na to, by przy PCOS monitorować i wspomagać płodność, jeśli chcesz zajść w ciążę. Trzeba to jednak robić z lekarzem, nie kombinuj samodzielnie!
Nie ignoruj objawów! Bagatelizowanie symptomów może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia i komplikacji. Im wcześniej rozpoczniesz diagnostykę, tym skuteczniejsze może być leczenie. Warto zacząć już dziś od umówienia wizyty!
Czy wiesz, że?
Płodność a PCOS
Często słyszy się, że problemy z płodnością to wynik tego, że na jajnikach dojrzewa tyle pęcherzyków i komórki jajowe się „marnują”.
To jednak nieprawda – po pierwsze, PCO i PCOS nie są tożsame, po drugie, głównym powodem możliwej przy PCOS niepłodności jest owo wysokie stężenie męskich hormonów (oraz inne zaburzenia hormonalne).
"Nazwa całego zespołu bierze się od obrazu policystycznych, czyli wielotorbielowatych jajników, natomiast dziś już wiemy, że to może, ale nie musi być tożsame z PCOS – nie trzeba mieć policystycznych jajników, czyli jajników z torbielami, by mieć PCOS i odwrotnie. "
edukatorka
Aga Szuścik
25
%
więcej czasu kobiety spędzają w „złym stanie zdrowia" w porównaniu do mężczyzn*
*raport World Economic Forum & McKinsey Health Institute. (2024). Closing the women’s health gap: A $1 trillion opportunity to improve lives and economies
Luka w zdrowiu kobiet przekłada się na 75 milionów lat życia utraconych z powodu złego stanu zdrowia lub przedwczesnej śmierci każdego roku. Dlatego tak ważne jest, aby uwzględniać kobiety, badać kobiety, obejmować wszystkie kobiety w badaniach i działaniach na rzecz poprawy opieki oraz inwestować w kobiety na każdym etapie ich życia.
Część 2: Zadbaj o swój dobrostan
Jednorazy zakup, dostęp na zawsze. Sprawdź co znajdziesz w środku
