Pomimo swojej popularności wiele kobiet nadal nie wie czym są estrogeny czy jakie funkcje pełnią w organizmie. Estrogeny to hormony, do których zaliczamy estradiol, estron i estriol. Są to żeńskie hormony płciowe odpowiedzialne za popęd seksualny czy rozwój cech płciowych. Z naszego tekstu dowiesz się jakie funkcje pełnią estrogeny oraz co oznacza nadmiar i niedobór tych hormonów. Zapraszamy do lektury!

Czym są estrogeny?

Estrogeny to grupa hormonów płciowych, w skład który wchodzi estron, estradiol i estriol. Największą aktywność biologiczną wykazuje jednak estradiol, który produkowany jest w jajniku. U mężczyzn natomiast, estrogen produkowany jest przez jądra i korę nadnerczy. Stężenie estrogenów u kobiety jest zmienne w zależności od fazy cyklu miesiączkowego. Najwyższe stężenie stwierdza się między 12. a 14. dniem cyklu.

Rola estrogenów w organizmie kobiety

Estrogeny pełnią wiele istotnych funkcji w organizmie kobiety, szczególnie podczas rozwoju żeńskich cech płciowych. Umożliwiają one wykształcenie 2- i 3-rzędowych cech płciowych, co przekłada się na rozrost jajowodów, czy wzrost mięśnia macicy. Estrogeny odpowiadają również m.in. za:

• regulację cyklu miesiączkowego,
• przygotowanie błony śluzowej macicy do zagnieżdżenia się zarodka,
• utrzymania ciąży,
• regulację gospodarki lipidowej, białkowej i wapniowej,
• zwiększenie stężenia cholesterolu HDL,
• zwiększenia nawilżenia pochwy,
• wspomaganie mineralizacji tkanki kostnej,
• redystrybucję tkanki tłuszczowej,
• uzyskanie kształtu dorosłej sylwetki,
• poziom libido,
• stan emocjonalny.

Jakie są normy estrogenów?

Aby sprawdzić poziom estrogenów w organizmie, wykonuje się oznaczenie ich stężenia we krwi. Trzeba jednak pamiętać, że zakresy stężeń hormonów są różne w różnych laboratoriach. Oznacza to, że wynik jaki uzyskamy należy odnosić do zakresu podanego na formularzu wyniku. Przykładowe normy estradiolu u kobiet niebędących w ciąży wyglądają następująco:

• w fazie folikularnej – 84-970 pg/ml,
• w fazie owulacji – 13-330 pg/ml,
• w fazie lutealnej – 73-200 pg/ml.

Jeżeli jednak pacjentka jest w ciąży, to normy kształtują się zupełnie inaczej:

• w pierwszym trymestrze – 188-2497 pg/ml,
• w drugim trymestrze – 1278-7192 pg/ml,
• w trzecim trymestrze – 6137-13460 pg/ml.

U kobiet po menopauzie, stężenie estradiolu utrzymuje się zazwyczaj na poziomie około 20-30 pg/ml.

Estrogen występuje również u mężczyzn w niewielkich ilościach. Zakres normy estrogenu u mężczyzn wynosi około 11-2-50,4 pg/ml.

Należy pamiętać, że są to przykładowe normy poziomu estradiolu.

Zbyt wysoki poziom estrogenów w organizmie

Poziom estrogenów w organizmie jest zależny od kilku czynników, jak np. wysiłek fizyczny, choroby nowotworowe, nieprawidłowa dieta czy stres. Zarówno niedobór jak i nadmiar tych hormonów nie jest pożądany. Wysoki poziom pojawia się nie tylko u kobiet w ciąży. Nadmiar estrogenu – nazywany hiperestrogenizmem – przyczynia się do powstawania szeregu zaburzeń metabolicznych i biochemicznych w organizmie. Do objawów za dużego stężenie estrogenów w organizmie zalicza się:

• zaburzenia miesiączkowania,
• nadmierną wrażliwość piersi i ich powiększenie,
• częste wzdęcia brzucha,
• niski poziom libido,
• częste bóle głowy i migreny,
• wzrost wagi,
• wypadanie włosów.

Nieleczony wysoki poziom estrogenów przyczynia się do powstania niebezpiecznych stanów dla naszego zdrowia, w tym zatory, zakrzepy czy rozwój obrzęków i kamicy dróg żółciowych.

W jaki sposób obniżyć poziom estrogenu?

Na pewno należy zadbać o właściwy poziom tkanki tłuszczowej, ponieważ ona produkuje estrogeny. Trzeba także zwrócić uwagę na swoje jelita, przyjmowanie odpowiedniej ilości błonnika i odstawić używki. Dobrym pomysłem jest też rezygnacja z produktów wysoko przetworzonych, stosowanie suplementów diety oraz znalezienie czasu na odpoczynek.

Objawy niedoboru estrogenu

Niski poziom estrogenu jest fizjologicznym zjawiskiem u kobiet po okresie menopauzy. Jest on związany z ustaniem czynności wydzielniczej jajników. Obniżenie poziomu estrogenów w młodym wieku może być natomiast spowodowany przez różne patologie. Można je podzielić na pierwotną i wtórną niewydolność jajników. Do pierwszej grupy zalicza się m.in.:

• PCOS, czyli zespół policystycznych jajników,
• zespół Turnera,
• nieprawidłowa budowa jajników,
• przedwczesne wygasanie czynności jajników.

W przypadku wtórnej niewydolności jajników i powiązany z nią obniżony estrogen we krwi, może odpowiadać:

• anoreksja,
• nadużywanie alkoholu,
• stosowanie leków hamujących owulację,
• niewydolność przysadki mózgowej,
• nadmierny wysiłek fizyczny.

Do głównych objawów niedoboru estrogenów zalicza się:

• możliwość rozwoju osteoporozy,
• suchość pochwy,
• problemy ze snem,
• wahania nastroju,
• problemy z nietrzymaniem moczu,
• spadek libido,
• powtarzające się infekcje dróg moczowych,
• nasilenie procesów starzenia się skóry,
• przedwczesne lub opóźnione dojrzewanie,
• zaburzenia pracy układu krążenia.

Jak zwiększyć poziom estrogenu?

Głównie należy zadbać o swoją dietę, która powinna być bogata w fitoestrogeny, czyli związki organiczne pochodzenia roślinnego. Ich strukturalne podobieństwo do estrogenów pozwala im na łączenie się z receptorami tych hormonów. Dobrze jest więc włączyć do swojego codziennego jadłospisu rośliny strączkowe, brokuły, kalafior czy oleju. W leczeniu niedoboru estrogenu stosuje się estrogeny naturalne i syntetyczne jako ich uzupełnienie.

W okresie menopauzy można sięgnąć po syntetyczne hormony, czyli estrogen w tabletkach.

Badanie estrogenu

Badanie poziomu estrogenu polega na pobraniu próbki z krwi – przeważnie z żyły łokciowej. Do badania należy przyjść na czczo (co najmniej 8 godzin przed badaniem nie można jeść). Pobór krwi wygląda tak samo jak przy morfologii. 

W przypadku kobiet badanie wykonuje się w określonej fazie cyklu miesiączkowego, o której zadecyduje lekarz. Zdarza się, że zleca on oznaczenie poziomu estrogenów wraz z pozostałymi hormonami płciowymi, jak progesteron, prolaktyna, LH i FSH.

Badanie poziomu estrogenu u kobiet należy wykonać, kiedy występują u niej zaburzenia hormonalne, zbyt wczesne dojrzewanie płciowe, osteoporoza czy nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych. Wskazaniem do wykonania tego badania jest również monitorowanie rozwoju ciąży, łożyska i płodu.