Hiperprolaktynemia czynnościowa – czym jest nadmiar prolaktyny?

Czym jest prolaktyna?

Aby mówić o hiperprolaktynemii, należy najpierw wytłumaczyć, czym jest sama prolaktyna. Jest to hormon produkowany przez komórki laktotropowe przedniego płata przysadki mózgowej. Do najważniejszych funkcji prolaktyny należy stymulacja gruczołów piersiowych u kobiet czy pobudzenie laktacji.

Dolegliwość ta charakteryzuje się za wysokim poziomem prolaktyny w surowicy krwi. Do okresowego i nadmiernego wydzielania prolaktyny dochodzi na skutek różnych bodźców i powoduje wiele problemów zdrowotnych. Choroba ta pojawia się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. 

Objawy hiperprolaktynemii

Do zwiększonego stężenia prolaktyny w surowicy krwi może dojść na skutek stresu, wysiłku fizycznego lub poprzez odbycie stosunku seksualnego. Choroba ta przebiega inaczej u kobiet i mężczyzn. Innymi symptomami podwyższonego poziomu prolaktyny u kobiet są m.in.:

• problemy z zajściem w ciążę,
• zaburzenia miesiączkowania,
• nadmierne owłosienie, 
• trądzik.

U mężczyzn objawia się impotencją i ginekomastią, czyli powiększeniem piersi. U obu płci natomiast można zaobserwować takie objawy jak zmniejszone libido, stany depresyjne, zaburzenia uwapnienia kości, drażliwość czy stany lękowe. Warto również wspomnieć, że dominującym symptomem jest hipogonadyzm, czyli nieprawidłowość w wydzielaniu hormonów płciowych, co najczęściej prowadzi do niepłodności. Choroba ta może prowadzić do mlekotoku, wzrostu masy ciała, wyciekiem z brodawek sutkowych i nieregularnych miesiączek.

Objawy sugerujące na hiperprolaktynemię mogą mieć różne źródła. Choroba ta może być spowodowana podwyższonym stresem czy chorobami endokrynologicznymi. Ponadto przyczyną hiperprolaktynemii jest guz przysadki, który niesie ze sobą bóle głowy i zaburzenia widzenia. Co więcej, podwyższenie prolaktyny może być związane z niedoczynnością tarczycy oraz niewydolnością nerek lub wątroby.

Pamiętaj również, że hiperprolaktynemia może być spowodowana stosowaniem niektórych leków, m.in.:

• leki przeciwdepresyjne,
• leki antypsychotyczne,
• leki pobudzające perystaltykę,
• leki obniżające ciśnienie krwi,
• leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka,
• estrogeny, czyli leki antykoncepcyjne.

Hiperprolaktynemia w diagnostyce

Hiperprolaktynemia jest dość często występującym zaburzeniem, a nawet 1/3 przypadków wtórnego braku miesiączki może mieć swoje źródło w za wysokim stężeniu prolaktyny we krwi. 

Choroba ta rozpoznawana jest na podstawie stwierdzenia nadmiernego stężenia prolaktyny. Wynosi ono >20 ng/ml u kobiet i >15 ng/ml u mężczyzn. Do postawienia diagnozy wystarczy wykonać jednorazowe oznaczenie, jednak czasem potrzebne jest również wykonanie profilu dobowego, czyli kilku oznaczeń w ciągu jednej doby.

W rozpoznaniu hiperprolaktynemii stosuje się także oznaczenie prolaktyny po podaniu metoklopramidu, czyli tzw. test z metoklopramidem. W przypadku wysokiego stężenia prolaktyny zaleca się wykonanie rezonansu magnetycznego, aby wykluczyć obecność guza.

Hiperprolaktynemię czynnościową leczy się, zaczynając od ustalenia przyczyny wzrostu wydzielania prolaktyny. Przy zauważeniu objawów, które wskazują na nadmiar prolaktyny, należy udać się do lekarza ginekologa. Najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne, pozwalające znormalizować stężenie prolaktyny i przywrócić czynność gonad.

W wielu przypadkach leczenie odbywa się agonistami dopaminy. Leki dopaminergiczne natomiast, stanowią podstawę w przypadku guzów. W wyjątkowych przypadkach sięga się po leczenie operacyjne (guz prolaktynowy).

Czy można zapobiegać hiperprolaktynemii?

Nie istnieje skuteczny sposób, który daje pewność w zapobieganiu pojawienia się hiperprolaktynemii. Warto jednak po prostu dbać o swój styl życia, zwracać uwagę na to, co jemy i znaleźć czas na relaks, aby zredukować stres.