Hormony tarczycy – rodzaje i funkcje jakie pełnią w naszym organizmie

Tarczyca jest gruczołem, który swoim kształtem przypomina motyla. Jej funkcjonowanie ma ogromny wpływ na nasze zdrowie, samopoczucie i ogólną kondycję organizmu - reguluje wszystkie narządy w ciele. Hormony tarczycy to produkowane przez nie tyroksyna, trójjodotyronina i kalcytonina - bez pierwszych dwóch człowiek nie mógłby normalnie funkcjonować. Jaką pełnią rolę w organizmie? Zapoznaj się z tekstem!

Hormony tarczycy - jaką funkcję pełni tarczyca?

Tarczyca (gruczoł tarczowy) znajduje się w przednio-dolnej części naszej szyi. Gruczoł ten produkuje trzy hormony:

• tyroksynę (T4),
• trójjodotyroninę (T3),
• kalcytoninę.

Od stężenia hormonów tarczycy we krwi zależy m.in. funkcjonowanie układu:

• płciowego,
• nerwowego,
• pokarmowego,
• sercowo-naczyniowego.

Hormony tarczycowe mają również  wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową, wapniowo-fosforanową oraz metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów.

Rodzaje i zakres działania hormonów tarczycy

Tyroksyna (T4)

Jest to prohormon, który zawiera cztery atomy jodu. Jego funkcją jest uwalnianie energii we wszystkich tkankach organizmu. Do jego ról zalicza się również:

• utlenianie komórek w tkankach,
• absorbowanie glukozy z przewodu pokarmowego,
• posiada również istotną rolę w regulacji wykorzystywania glukozy przez komórki,
• odpowiedzialność za pobudzenie rozpadu tłuszczów,
• wpływ na funkcjonowanie gruczołów płciowych i płodność.

Już na etapie życia płodowego, tyroksyna odgrywa ogromną rolę - bierze udział w dojrzewaniu, wzroście komórek czy rozwoju układu nerwowego i kostnego.

Trijodotyronina (T3)

Jest to hormon, który nie jest całkowicie produkowany przez tarczycę - wytwarza ona jedynie jego połowę. Druga połówka powstaje na skutek odłączenia się cząsteczek od tyroksyny. Bierze ona udział w przemianach energetycznych i metabolizmie tłuszczów oraz węglowodanów. 

Kalcytonina

To hormon, który wydzielany jest przez komórki C tarczycy (okołopęcherzykowe). Zadaniem kalcytoniny jest regulowanie gospodarki wapniowo-fosforowej, stężenia jonów wapnia i hamowanie resorpcji kości. Kalcytoninę bada się w przypadku podejrzenia np. nowotworu rdzeniastego tarczycy.

TSH - hormon wpływający na pracę tarczycy

Tyreotropina (TSH) nie jest produkowana przez tarczycę, tylko przez przysadkę mózgową. Reguluje ona funkcje wydzielnicze tarczycy. Podczas diagnostyki chorób tarczycy, głównym badaniem jest sprawdzenie stężenia TSH we krwi. Podwyższone TSH we krwi może nam mówić o niedoczynności tarczycy, natomiast poziom TSH poniżej normy może sugerować nadczynność tarczycy. TSH wpływa na gruczoł tarczowy, pobudzając go do wydzielania T3 i T4.

Regulacja wydzielania hormonów tarczycy

Wydzielanie tych hormonów jest kontrolowane przez podwzgórze, przysadkę mózgową i tarczycę. Podwzgórze uwalnia tyreoliberynę odpowiedzialną za wydzielanie przez przysadkę hormonu TSH. Ten natomiast pobudza tarczycę do produkcji T3 i T4 i przysadka intensywnie wytwarza TSH.

Objawy i przyczyny nadmiaru oraz niedoboru hormonów tarczycy T3 i T4 w organizmie

Coraz częściej choroby tarczycy klasyfikuje się jako choroby cywilizacyjne. Pomimo tego, że ich występowanie ma swoje uwarunkowanie w genach to również ogromny wpływ na nie ma tryb naszego życia, dieta czy nawet środowisko w jakim żyjemy.

Prawidłowa praca tarczycy zależy m.in. od:

• niedoborów żywieniowych,
• niedoboru jodu w diecie,
• zanieczyszczeń środowiska,
• zaniechaniu praktyki chorób tarczycy.

Jakie symptomy mówią nam, że prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu jest naruszone? Do objawów zaburzeń pracy tarczycy, zalicza się:

• bezsenność lub nadmierną senność,
• zmiany nastrojów i nerwowość,
• depresja,
• spadek lub znaczny przyrost masy ciała,
• nadmierne pocenie się i uczucie gorąca w normalnej temperaturze otoczenia,
• biegunki lub zaparcia.
• zaburzenia pamięci koncentracji,
• problemy z płodnością i libido,
• sucha skóra,
• chrypka,
• problemy z sercem,
• ciągłe uczucie zimna,
• wypadające włosy,
• bezowulacyjne cykle miesiączkowe i nieregularne menstruacje,
• suchą skórę.

W zależności od pojawiających się objawów, lekarz zaleci konkretną diagnostykę, aby wykryć niedoczynność lub nadczynność tarczycy bądź inne choroby jak np. choroba Hashimoto.

Obniżony poziom hormonów tarczycy

W przypadku niedostatku hormonów tarczycy u człowieka mogą pojawić się takie objawy, jak:

• zaparcia,
• ciągłe uczucie zmęczenia,
• nietolerancja zimna,
• problemy z pamięcią,
• zaburzenia miesiączkowania,
• zmiana tonu głosu,
• łamliwość ciała,
• przyrost ciała.

Do przyczyn niedoczynności tarczycy zalicza się patologię, która toczy się w obrębie gruczołu tarczowego, stosowanie niektórych leków czy przebycie leczenia radioaktywnego.

Za duży poziom hormonów tarczycy

Objawy nadczynności tarczycy to:

• osłabienie i bezsenność,
• drażliwość,
• zaburzenia miesiączkowania,
• spadek masy ciała,
• biegunki,
• duszność,
• nietolerancja ciepła.

Do niedoczynności mogą doprowadzić procesy o charakterze autoimmunologicznym czy nadmierne wydzielanie TSH przez przysadkę mózgową.

Choroba Hashimoto

Jest główną przyczyną niedoczynności tarczycy - dotyczy ona głównie kobiet. Hashimoto to przewlekłe zapalenie tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. Układ immunologiczny wytwarza przeciwciała przeciwko tyreoperoksydazie i tyreoglobulinie. Podwzgórze uwalnia TRH, która odpowiada za wydzielanie przez przysadkę hormonu TSH.

Rak tarczycy

Rak brodawkowaty jest najczęściej występującym nowotworem tarczycy. Można na niego zachorować w każdym wieku. 

Diagnostyka tarczycy

Podstawowym badaniem laboratoryjnym jest oznaczenie poziomu TSH. Dzięki niemu można wiele wywnioskować, jak np. ryzyko obecności potencjalnych schorzeń. Czasem należy wykonać więcej, specjalistycznych badań np. test TRH.

Zastosowanie hormonów tarczycy w leczeniu różnych schorzeń

Hormony tarczycy znajdują swoje zastosowanie u dorosłych z niedoczynnością tarczycy. Podawanie kalcytoniny może leczyć osteoporozę, chorobę Pageta czy hiperkalcemię. Czasami stosuje się ją u osób z przerzutami nowotworowymi w obrębie kości.