Progesteron – znaczenie w życiu kobiety

Progesteron (z jęz. łac. progesteronum), dawniej nazywany był luteiną. Jest to żeński hormon płciowy. Progesteron wydzielany jest głównie przez ciałko żółte i w nadnerczach (śladowe ilości) podczas fazy lutealnej oraz w pierwszych tygodniach ciąży. Podwyższony bądź obniżony poziom tego hormonu może zaburzać podstawowe funkcje organizmu.

Jak już zostało to wspomniane, progesteron odpowiada przede wszystkim za implantację zarodka w błonie śluzowej macicy i utrzymanie ciąży. Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie stosowania progesteronu w ginekologii i położnictwie z 2015 roku, progesteron jest niezbędnym hormonem do podtrzymania ciąży.

Odgrywa on istotną rolę podczas zapłodnienia - wpływa na śluz szyjkowy i może powodować zmniejszenie jego przepuszczalności dla plemników. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia w czasie cyklu miesiączkowego to wtedy poziom progesteronu zmniejsza się i następuje złuszczanie się błony śluzowej macicy, czyli miesiączka. Oznacza to, że progesteron jest odpowiedzialny za normowanie cyklu menstruacyjnego.

Następnie kobieta wchodzi w fazę folikularną. Trwa ona około 14 dni i kończy się w dzień owulacji. Potem poziom progesteronu wzrasta - oznacza to uwolnienie komórki jajowej. Hormon ten zmniejsza również kurczliwość mięśnia macicy. Progesteron wpływa też na układ immunologiczny matki - jej ciało nie produkuje wtedy przeciwciał inicjujących odrzucenie płodu.

Działanie progesteronu kontrolowane jest przez inne hormony - głównie jest to hormon luteinizujący, wytwarzany przez przysadkę mózgową.

Progesteron jest jednym z najważniejszych żeńskich hormonów, który nieustannie się zmienia. Jego normy zależą od tego, w jakiej fazie cyklu miesiączkowego się znajdujemy. Prawidłowy poziom hormonu, jakim jest progesteron w poszczególnych fazach cyklu wygląda następująco:

• faza folikularna - 0,28-0,72 ng/ml,
• faza okołoowulacyjna - 0,64-1,63 ng/ml,
• faza lutealna - 4,71-18,0 ng/ml.

W czasie ciąży, progesteron ma większe stężenia:

• I trymestr - 11-44,3 ng/ml,
• II trymestr - 25,4-83,3 ng/ml,
• III trymestr - 58,7-214 ng, ml.

Przeczytaj także:

• Dni płodne i owulacja
• Hormony, a cykl miesiączkowy
• Estrogeny

Objawem wskazującym na niedobór progesteronu są zaburzenia miesiączkowania - brak menstruacji, miesiączki krwotoczne czy rzadkie miesiączkowanie. Co więcej, niski progesteron u kobiet przyczynia się do bolesnych menstruacji. Ponadto u kobiet niebędących w ciąży niski poziom tego hormonu może również doprowadzić do:

• zbyt wysuszonej skóry,
• wypadania włosów,
• problemów z utrzymaniem prawidłowej masy ciała,
• problemy z zajściem w ciąże, a nawet niepłodność.

U kobiet w ciąży, niski poziom progesteronu może przyczynić się do:

• problemów z ciążą i jej utrzymaniem,
• ryzyka wystąpienia ciąży pozamacicznej,
• wystąpienia stanu przedrzucawkowego bądź zatrucia ciążowego,
• zakłóceń w funkcjonowaniu łożyska i zaburzenie jego funkcjonowania.

Skutki podwyższonego poziomu progesteronu : 

1. zaburzenia fizyczne: zatrzymanie wody, żylaki, zaburzenia cyklu, plamienia, brak miesiączki, trądzik = zwiększone sebum, zmiany nastroju, depresja senność zmęczenie, bóle głowy, 
2. zaburzenia psychiczne: lęk niepokój depresja problemy ze snem, bezsenność i nadmierna senność

Przyczyny nadmiaru progesteronu w organizmie: 

1. Ciąża
2. Leki np. antykoncepcja hormonalna, leki stosowane w hormonalnej terapii zastępczej, niekontrolowana suplementacja progesteronem lub pregnenolonem.
3. Zaburzenia hormonalne: Zespół policystycznych jajników (PCOS), guzy jajników lub nadnerczy, nadczynność nadnerczy
4. Inne przyczyny: niewydolność wątroby, stres, nieprawidłowa dieta i masa ciała, zaburzenia pracy tarczycy, insulinooporność, niskie AMH, menopauza, palenie papierosów.

Progesteron to jeden z najważniejszych hormonów w organizmie kobiety. Oznaczenie poziomu progesteronu powinno być badane przy podejrzeniu jakichkolwiek nieprawidłowości w związku z implantacją zarodka i utrzymaniem ciąży.

Co więcej, wskazaniami do badania stężenia progesteronu we krwi są m.in.:

• trudności z zajściem w ciążę,
• zagrożenie poronienia,
• poronienie,
• diagnozowanie niepłodności,
• podejrzenie choroby jajników,
• monitorowanie cyklu miesiączkowego.

Badanie progesteronu wykonuje się w określonym momencie cyklu, ponieważ jak już wiemy, w różnych dniach cyklu występuje różne stężenie tego hormonu. Cel badania stawia zawsze specjalista.

Do badania na ilość progesteronu w organizmie nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Należy je jednak wykonać rano. Próbkę pobiera się z surowicy krwi z żyły łokciowej. Przed badaniem lekarz poinformuje o odstawieniu określonych leków - o ile będzie taka konieczność. Wynik badania jest tego samego bądź następnego dnia.